Üst Solunum Yolu Enfeksiyonları

Akut Üst Solunum Yolu Enfeksiyonlar

Üst solunum yolu enfeksiyonları (ÜSYE) genel bir tanıdır ve farklı etkenlerle oluşmasına karşın klinikleri benzer hastalık tablolarını tanımlar. Enfeksiyon etkeni çoğunlukla virüslerdir. Bunun yanısıra bakteriler de etken olabilir. Ancak etken viralde olsa, kişinin günlük aktivitelerinde kısıtlanmaya, iş ve okul devamsızlıklarına neden olmaktadır.Soğuk algınlığında antibiyotik tedavisinin yeri olmamasına karşın özellikle ateşin yükseldiği ve öksürüğün bulunduğu durumlarda hekimler antibiyotik yazma, hastalar ise antibiyotik isteme eğilimindedir.

Akut Üst Solunum Yolu Enfeksiyonları

Viral Üst Solunum Yolu Enfeksiyonları – Tonsillofarenjit – Rinosinüzit – Akut Otitis Media

Viral ÜSYE

Soğuk Algınlığı – Grip (Influenza) – Viral Rinofarenjit

Belirtileri

Burun Akıntısı // Sıklıkla kalın, opak ya da renkli bir akıntı bulunabilir. Bu, enfeksiyonun bakteriyel olduğunu göstermez
Boğaz Akıntısı
Öksürük (Geç Başlar)
Ateş
Baş Ağrısı
Kırgınlık Hissi
Burunda kızarıklık, hassasiyet ve kabuklanma

Bulaşma Yolları

Damlacık yolu (Influenza bulaşında sık)
Ellerle bulaşır – Kirli ellerle direkt temas ya da kontamine yüzeylere el teması
Küçük aerosoller (RSV bulaşında önemli)
İnkubasyon süresi: 1-3 gün

Viral Üst Solunum Yolu Enfeksiyonları

Virüslerin neden olduğu ‘’hafif’’ seyirli bir hastalıktır.
En sık görülen akut solunum yolu enfeksiyonudur.
Çocuklar yılda genellikle 3-8 kez, erişkinler 2-5 defa soğuk algınlığı geçirebilir.
Kreş ve okula giden çocuklarda özellikle kreşin ilk yıllarında daha sık görülür.
Kötü havalandırma, güneş ışınlarının az oluşu, toplu yaşam gibi faktörler soğuk algınlığı gelişmesini kolaylaştırır.

Etkenler

Rhino Virüsler
Corona Virüsler
Parainfluenza Virüsler
İnfluenza Virüsler
RSV

Tedavi

Antibiyotiklerin yeri yoktur, ikincil bakteri enfeksiyonlarını önleme amaçlı kullanılmaz.
Semptomatik tedavi
Ateşli dönemde yatak istirahati
Parasetamol(Reye sendromu riski nedeniyle asetilsalisilat kullanılmamalı)
Ödem çözücüler ve öksürük şurupları semptomları hafifletebilir. Ancak hastalığı önlemez, tedavi etmez ve hastalık süresini kısaltmaz.
C- Vit, virüs nedeniyle ÜSYE gidiş ve süresini etkilemez ancak destek amaçlı kullanımında sakınca yoktur.
Çinko: Semptomların başlangıcından itibaren 24 saat içinde uygulanan çinko, sağlıklı insanlarda soğuk algınlığı semptomlarının süresini azaltır. Proflaktik olarak kullanılması yönünde çalışma yoktur.
Sarımsak: Tek bir çalışmada soğuk algınlığının oluşmasını engellendiği görülmüştür.

Korunma

Gripli kişilerden yaklaşık 2 m durulmalı
Gripli kişiyle temas mümkün olduğunca kısa tutulmalı
Hasta kişi maske takmalı, ellerini yıkamalı
Yüksek risk grubunda olan kişiler gripli hasta ile temastan kaçınmalı, eğer bu mümkün değilse maske kullanmalıdır.

Tonsillofarenjit

Değişik mikroorganizmaların yol açtığı, akut inflamasyonla seyreden, farinksi ve tonsillaları etkileyen üst solunum yolu hastalığıdır.
Toplu yaşam yerlerinde (kışla, okul, kreş)
Sosyoekonomik düzeyi düşük toplumlarda sık
Sıklıkla kış ve ilkbahar aylarında görülür.

Etken

Etken erişkinde %90 çocukta ise %60 -75 viraldir.
Viral değilse hemen hepsinde etken A grubu beta hemolitik streptokok (AGBHS) tur ve en sık 5-15 yaşındaki çocuklarda görülür.
İki yaş altında maternal antikorların koruması ve AGBHS’un mukozaya yapışmasında yetersizlik nedeniyle nadirdir ve neden virüslerdir.

Bulaşma

AGBHS’lar sıklıkla hava yolu ve yakın temasla bulaşabildiği gibi deri lezyonlarından da bulaşabilir.
C ve G grubu beta hemolitik streptokoklar, besin kaynaklı farenjit salgınlarına neden olabilmektedir.
İnkübasyon süresi 2-4 gündür.

Klinik

Ani başlayan ateş,
Yutkunma ile boğaz ağırısı,
Bulantı ve kusma
Baş ağrısı başlıca semptomlardır

FM

Fizik muayenede; faringeal eritem, tonsillalarda hipertrofi ve pürülan eksuda görülür.
Anterior servikal lenf nodları büyümüş ve hassastır.
Yumuşak damakta peteşiler görülebilir

Dikkat

Hastalarda nadiren yutkunmada aşırı zorlanma, tükürüğünü yutamama ve konuşamama şikayetleri görülebilir.
Böyle durumlarda peritonsiller apse, deri boyun enfeksiyonu, epiglottit ve Ludwig’s anjini gibi klinik tabloları akla getirmek gerekir.
Tonsillalarda asimetri varsa veya vulvada bir yöne deviasyon mevcutsa, peritonsiller apse öncelikle düşünülmelidir.

Ayırıcı Tanı

Tonsillalar üzerinde kript ve eksudasyon AGBHS enfeksiyonu dışında, EBV, HSV, Adenovirüs, Candida ve HIV enfeksiyonlarında görülebilir.

Ülseratif lezyonlar HSV, herpangina ve enteroviral enfeksiyonlarda sıktır.
Yumuşak damakta peteşi AGBHS, EBV, kızamık ve kızamıkçıkta görülür.
Enfeksiyon dışı tonsillofarenjitin en büyük sebebi farinksin alerjik inflamasyonudur.
Hastalarda mevsimsel veya çevresel alerjenlere karşı boğaz ağrısı şikayetleri görülebilir.
Sigara içmek veya pasif sigara içiciliği, non-infeksiyonez farenjit nedeni olabilir.
Yine kış aylarında ev veya iş yerlerinin yetersiz havalandırılması da bu şikayetlere yol açabilir.

Tanı – Boğaz Kültürü

AGBHS tonsillit tanısında altın standart boğaz kültürüdür.
Duyarlılık: %90-95
Hasta kültür sırasında antibiyotik alıyorsa, yalancı – negatif sonuçlar beklenmelidir.
Boğaz kültüründe antibiyogramın yararı yoktur çünkü AGBHS’da penisiline direnç yoktur

Tanı – Hızlı Tanı Testleri

Duyarlılığı % 76-87, özgüllüğü %92-100
Duyarlılığı düşük olduğundan kültürün yerini alamaz.
Test (+)ise, AGBHS tonsillofarenjiti kabul edilerek tedavi edilebilir.
Yetişkinlerde AGBHS tonsillit olasılığı ve buna bağlı sekellerin seyrek olması nedeniyle, (-) hızlı tanı testi AGBHS’u ekarte etmek için yeterli