Şarbon Nedir?
Şarbon etkeni bacillus anthracis adı verilen bir bakteridir ve dayanıklı üremesi devam ettiren sporları vardır. Bulaşma sporları ile olur.
Şarbon hastalığı öncelikle koyun, keçi, sığır ve daha az olmakla beraber beygir gibi ot yiyen hayvanların hastalığıdır. Fakat bunların dışında et yiyenler, kemiriciler ve kuşlarda da görülebilir.
Vücuda girişi bakteri sporlarının zedelenmiş deri, mukoza ve solunum yolu ile girmesi ile oluşur. Bulundukları yerde ürer ve kanla tüm vücuda yayılırlar.
Hastalıkları
*Kötü sivilce: Kuluçka süresi 12-36 saat. Üstü siyah kösele tarzı kabukla örtülü çukurluk içeren yara şeklindedir. En önemli özelliği ağrısız olmasıdır. Genel enfeksiyon belirtileri oluşur.
*Kötü ödem: Burada giriş yeri belli değildir. Enfeksiyon cilt altında seyreder. Her iki tipte çok defa hafif seyreder ve tedavisiz iyileşir. Ancak bağışıklık sistemi baskılanmış kişilerde ve bazen normal insanlarda ölümcül olabilir.
*Akciğer şarbonu: Çok seyrek görülür. Çok ağır ve öldürücüdür. Ağır bir zatüre şeklinde seyrederek 2-3 günde ölüme neden olur.
*Bağırsak şarbonu: Çok nadir görülür. Sporların bulaştığı etlerden oluşur. Her ne kadar hasta hayvan etlerinden enfeksiyonlar görülebilirse de bu etlerde sporlardan çok basillerin canlı halleri bulunduğundan pişmiş etlerde bu durum nadirdir. Ayrıca basillerin canlı hali mide asidine dirençsizdir. Hastalık tablosu ağır olup ölüme yol açabilir.
*Sepsis: Kana karışma sonucu gelişen tablodur. Ağır seyirlidir.
Şarbon ilerlemez ise kendi kendine geçer. Şarbonun insanlardan çok hayvanlar arasında görülen ve yayılan bir hastalık olduğu bilinmektedir. Hastalıklı hayvanlar, bakteri ve sporları, idrar, dışkı ve öldükten sonra parçalanan kadavra parçaları yoluyla toprağa ve otluklara yayılır. Şarbon sporları dış ortama çok dayanıklı olduğundan uzun süre buralarda kalırlar ve tozla etrafa yayılırlar. Buradan sporlar ot yiyen hayvanlara bulaşır. İnsan içinde bulaşma kaynağı bu hayvanlardır. Meslek veya uğraşıları egreği bu hayvanların etleri, yünleri, derileri ve çeşitli ürünleri ile temas eden insanlar şarbona yakalanabilirler.
Şarbonda Koruyucu Önlemler Olarak;
*Hastalıktan ölmüş hayvan kadavralarının yakılarak veya toprağa derine gömülerek üzerine bol sönmemiş kireç atılması,
*Hayvanlar arasında karantina ve aşılama yapılarak yayılımın engellenmesi,
*Hayvan ürünlerinin de karantinaya alınması,
*Hayvanlar ile uğraşan kişilerin KKD (kişisel koruyucu donanım) kullanması
*Hastalardan kaynaklı materyallerin ortamdan uzaklaştırılması önemlidir.
*Bulaşmış et yiyen kişiler hariç koruma amaçlı antibiyotik kullanılmasına gerek yoktur.
*Sağlıklı insanlarda ve pişmiş et yiyenlerde şarbon riski yok denecek kadar azdır.
*Ancak mesleki olarak temas edenler bu açıdan riske sahiptirler.
Şarbon vakası varlığında asıl önlem hayvanlara yönelik olarak alınmalıdır.
